- ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವ ಮುಖ್ಯ ವಿಧಾನವೆಂದರೆ ವಿವಿಧ ಆಡಳಿತಗಾರರ ಶಾಸನಗಳು ಮತ್ತು ಶಿಲಾ ಶಾಸನಗಳು.
- ಶಾಸನಗಳು ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯ ಇತಿಹಾಸದ ಜ್ಞಾನದ ಪ್ರಮುಖ ಮೂಲಗಳಾಗಿವೆ. ಭಾರತೀಯ ಇತಿಹಾಸದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಮೌರ್ಯ ದೊರೆ ಅಶೋಕನಿಂದ ಹಳೆಯ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ.
- ಈ ಶಾಸನಗಳ ಮೂಲಕ ನಮಗೆ ಅಂದಿನ ಸಮಾಜ, ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ನಿಖರ ಮಾಹಿತಿ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ.
- ಕಾಲಕಾಲಕ್ಕೆ ಶಾಸನಗಳನ್ನು ವಿವಿಧ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗಾಗಿ ವಿವಿಧ ಆಡಳಿತಗಾರರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು.
- ಅವರ ಮೂಲಕವೇ ಆಡಳಿತಗಾರರ ವಿಸ್ತರಣೆಯ ಮಾಹಿತಿಯೂ ಸಿಗುತ್ತದೆ.
- ಈ ಶಾಸನಗಳು ಮತ್ತು ಶಿಲಾ ಶಾಸನಗಳನ್ನು ಕಲ್ಲುಗಳು, ತಾಮ್ರ ಕಲ್ಲುಗಳು, ಗುಹೆಗಳು ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ಮೇಲೆ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ.
- ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಬರೆಯಲು ಇದು ಹೆಚ್ಚು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹ ಮಾಧ್ಯಮವಾಗಿದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಇದನ್ನು ಸಮಯದೊಂದಿಗೆ ಬದಲಾಯಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.
- ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ, ಈ ಶಾಸನಗಳು ಮತ್ತು ಶಿಲಾ ಶಾಸನಗಳ ಮೂಲಕ ನಾವು ಮೌರ್ಯ ರಾಜವಂಶ, ಗುಪ್ತ ರಾಜವಂಶದಂತಹ ವಿವಿಧ ರಾಜವಂಶಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತೇವೆ.
ಕೆಲವು ಪ್ರಮುಖ ಶಾಸನಗಳು ಮತ್ತು ಶಿಲಾ ಶಾಸನಗಳು ಈ ಕೆಳಗಿನಂತಿವೆ -
| ಶಾಸನ | ಪ್ರಮುಖ ಸಂಗತಿಗಳು |
|---|---|
| ಗಂಜಾಂ ಶಾಸನ | ಈ ಶಾಸನವು ಗೊಂಡ ದೊರೆ ಶಶಾಂಕನಿಗೆ ಸೇರಿದ್ದು. |
| ಪೆಹೋವಾ ಶಾಸನ | ಈ ಶಾಸನವು ಗುರ್ಜರ-ಪ್ರತಿಹಾರ ಅರಸರಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಈ ಶಾಸನದಿಂದ, ನಾವು ಕುದುರೆಗಳ ಖರೀದಿ ಮತ್ತು ಮಾರಾಟಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತೇವೆ. |
| ನಳಂದ ತಾಮ್ರ ಫಲಕ ಶಾಸನ | ಇದು ಪಾಲ ದೊರೆ ದೇವಪಾಲನ ಶಾಸನ. ಈ ಶಾಸನದ ಪ್ರಕಾರ, ಪಾಲ ದೊರೆ, ದೇವಪಾಲನು ಸನ್ಯಾಸಿಗಳ ಜೀವನೋಪಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಶೈಲೇಂದ್ರ ದೊರೆಗೆ 5 ಹಸುಗಳನ್ನು ದಾನ ಮಾಡಿದನು. |
| ಖುರ್ರಂ ದಾನಪತ್ರ ಶಾಸನ | ಇದು ನರಸಿಂಹ ವರ್ಮನ ವಿಜಯಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. |
| ಮಹಾಕೂಟ ಸ್ತಂಭ ಶಾಸನ | ಈ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ಕೀರ್ತಿವರ್ಮನು ಅಗ್ನಿಸ್ತೋಮ ಯಾಗವನ್ನು ಮಾಡಿದನೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. |
| ಐಹೊಳೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿ | ಈ ಪ್ರಶಂಸೆಯ ಲೇಖಕ ರವಿಕೀರ್ತಿ. ಇದು ಪುಲಕೇಶಿನ್ II ನರ್ಮದಾ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿ ಹರ್ಷನನ್ನು ಸೋಲಿಸುವುದನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. |
| ಖಲೀಂಪುರ ತಾಮ್ರ ಫಲಕ ಶಾಸನ | ಈ ತಾಮ್ರ ಶಾಸನವು ಪಾಲ ದೊರೆ ಧರ್ಮಪಾಲನದ್ದಾಗಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಧರ್ಮಪಾಲನ ಪಾಟಲೀಪುತ್ರ ವಿಜಯದ ಉಲ್ಲೇಖವಿದ್ದು, ಈ ಶಾಸನದಿಂದ ಪಾಲ ವಂಶಾವಳಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ. |
| ಬಂಗಾನ್ ತಾಮ್ರ ಲೇಖ್ | ಇದು ಮೂರನೇ ವಿಗ್ರಹಪಾಲನ ಶಾಸನ. |
| ಯೇವೂರ್ ಶಾಸನ | ಈ ಶಾಸನವು ಚಾಲುಕ್ಯ ದೊರೆ II ಪುಲಕೇಶಿನ ನಂತರ ಆದಿತ್ಯ ಸೇನ್‌ನ ಆರೋಹಣವನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. |
| ಜಬಲ್ಪುರ್ ಕಾಪರ್ಲೇಖ್ | ಇದು ದೊರೆ ಕರ್ಣದೇವ್ ಹನ್ ಮಹಿಳೆಯೊಂದಿಗೆ ವಿವಾಹವನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. |
| ಬಾದಲ್ ಸ್ತಂಭ | ಇದು ಪಾಲ ದೊರೆ ದೇವಪಾಲನ ಶಾಸನ. ಇದು ದೇವಪಾಲನಿಂದ ಉತ್ಕಲರು, ಹೂಣರು ಮತ್ತು ದ್ರವಿಣರು ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ಸೋಲನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ದೇವಪಾಲನಿಂದ ಮಿಹಿರ ಭೋಜನ ಸೋಲನ್ನೂ ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. |
| ಬಿಜೋಲಿಯಾ ಶಾಸನ | ಈ ಶಾಸನವು ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಜೈಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಎರಡನೇ ವಿಗ್ರಹರಾಜನ ಶಾಸನ. ಚೌಹಾಣ್ ರಾಜವಂಶದ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಈ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. |
| ನಾಡೋಲ್ ಶಾಸನ | ಈ ಶಾಸನವು ರಜಪೂತರ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. |
| ಧಾರ ಪ್ರಶಸ್ತಿ | ಇದು ಪರ್ಮಾರ್ ನರೇಶ್ ಭೋಜ್ ಅವರ ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸಾಧನೆಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. |
| ಉದಯಪುರ ಪ್ರಶಸ್ತಿ | ಇದು ಪರ್ಮಾರ್ ರಾಜವಂಶದ ಆರಂಭಿಕ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. |
| ಮಹೋಬ ಶಾಸನ | ಈ ಶಾಸನವು ಚಂಡೇಲ ದೊರೆ ವಿಜಯಪಾಲ ಕಲ್ಚುರಿ ರಾಜ ಗಂಗೇದೇವನ ಮೇಲೆ ವಿಜಯವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. |
| ಬಾಲಘಾಟ್ ಶಾಸನ | ಈ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ, ಪೃಥ್ವೀಸೇನ್ "ಪರಮ ಭಾಗವತ" ಎಂಬ ಬಿರುದನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ. |
| ಕನ್ಯಾಕುಮಾರಿ ಶಾಸನ | ಇದು ಚೋಳ ದೊರೆ I ಪರಾಂತಕನ ಶಾಸನವಾಗಿದೆ. ಈ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ಪರಾಂತಕ I ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟ ದೊರೆ ಕೃಷ್ಣ III ನನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ. |
| ಕಸಕುಡಿ ತಾಮ್ರ ಶಾಸನಗಳು | ಇದು ನರಸಿಂಹ ವರ್ಮನ್ ಲಂಕಾವನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ಬಗ್ಗೆ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. |
| ತಂಜೂರು ಭೂಮಿಲೇಖ | ಇದು ರಾಜರಾಜ I ರ ಶಾಸನವಾಗಿದೆ. ಇದು ಚೇರರು, ಗಂಗವಾಡಿ, ಕಳಿಂಗ ಮತ್ತು ತಡಿಗೈಪಾಡಿಗಳ ಮೇಲೆ ರಾಜರಾಜನ ವಿಜಯವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. |
| ವೇಲೂರ್ ಪಾಲಯಂ ಶಾಸನ | ಇದರಲ್ಲಿ ಪಲ್ಲವ ದೊರೆ ದಂತಿವರ್ಮನನ್ನು ವಿಷ್ಣುವಿನ ಅವತಾರವೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. |
| ಕಾರಂತೈ ಶಾಸನಗಳು | ಇದು ಚೋಳ ದೊರೆ I ರಾಜೇಂದ್ರನ ಶಾಸನವಾಗಿದೆ. ಇದು ರಾಜೇಂದ್ರ I ರ ವಿಜಯಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. |
| ಉತ್ತರಮೇರೂರು ಶಾಸನ | ಇದು ಪರಾಂತಕ I ನ ಶಾಸನವಾಗಿದೆ. ಈ ಶಾಸನದಿಂದ ನಾವು ಸ್ಥಳೀಯ ಚೋಳ ಆಡಳಿತದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತೇವೆ. |
