ಭಾರತೀಯ ನವಿಲು, ಪಾವೊ ಕ್ರಿಸ್ಟಾಟಸ್, ವರ್ಣರಂಜಿತ, ಹಂಸದ ಗಾತ್ರದ ಪಕ್ಷಿಯಾಗಿದ್ದು, ಫ್ಯಾನ್ ಆಕಾರದ ಗರಿಗಳ ಶಿಖರ, ಕಣ್ಣಿನ ಕೆಳಗೆ ಬಿಳಿ ಚುಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಉದ್ದವಾದ, ತೆಳುವಾದ ಕುತ್ತಿಗೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪಕ್ಷಿ. ಈ ಜಾತಿಯ ಗಂಡು ನವಿಲು ಹೆಚ್ಚು ರೋಮಾಂಚಕ ನೀಲಿ ಎದೆ ಮತ್ತು ಗಂಟಲು ಹಾಗೂ ಸುಮಾರು 200 ಉದ್ದವಾದ ಗರಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಅದ್ಭುತ ಕಂಚಿನ-ಹಸಿರು ಬಾಲವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಹೆಣ್ಣು ನವಿಲು ಕಂದು ಬಣ್ಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಗಂಡಿಗಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪ ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಬಾಲವನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ. ಗಂಡು ನವಿಲಿನ ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ಓಲೈಸುವ ನೃತ್ಯವು ಉಸಿರುಕಟ್ಟುವಂತಿದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಬಾಲವನ್ನು ಬೀಸುವುದು ಮತ್ತು ಗರಿಗಳನ್ನು ಮುದುರಿಸುವುದು ಸೇರಿವೆ.
ಹಿಂದೆ ಆಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಸಾಕಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. 1972 ರ ಭಾರತೀಯ ವನ್ಯಜೀವಿ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಕಾಯ್ದೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪಕ್ಷಿಯನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡುವುದು ಅಪರಾಧ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾಗಿ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ.
