1680 ರಲ್ಲಿ, ಶಿವಾಜಿಯನ್ನು ತಡೆಯಲು ಸ್ವತಃ ದಖ್ಖನಿಗೆ ಹೋಗಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಔರಂಗಜೇಬನಿಗೆ ಅರಿವಾಯಿತು. ಐದು ಲಕ್ಷ ಜನರ ಬೃಹತ್ ಸೈನ್ಯದೊಂದಿಗೆ, ಅವನು ದಖ್ಖನಿಗೆ ಹೊರಟನು ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಿಗೆ ತಲುಪುವ ಮೊದಲೇ ಛತ್ರಪತಿ ನಿಧನರಾದರು.
ಈಗ ಮರಾಠರನ್ನು ಸೋಲಿಸುವುದು ತುಂಬಾ ಸುಲಭ ಎಂದು ಔರಂಗಜೇಬನಿಗೆ ಅನಿಸಿತು.
ಆದರೆ ಛತ್ರಪತಿ ಸಂಭಾಜಿ 1689 ರವರೆಗೆ ಅವರನ್ನು ಗೆಲ್ಲಲು ಬಿಡಲಿಲ್ಲ. ಅವರ ಸ್ವಂತ ಸೋದರ ಮಾವನ ವಿಶ್ವಾಸಘಾತುಕತನದಿಂದಾಗಿ, ಛತ್ರಪತಿ ಸಂಭಾಜಿ ಸಿಕ್ಕಿಬಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಔರಂಗಜೇಬ್ ಅವರನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಕ್ರೂರ ಮತ್ತು ಭೀಕರ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಕೊಲ್ಲಿಸಿದನು.
ಈಗ ಛತ್ರಪತಿಯಾಗಿದ್ದ ರಾಜಾರಾಮ್ ಕೇವಲ 20 ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನವನಾಗಿದ್ದನು ಮತ್ತು ಔರಂಗಜೇಬನ ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಅವನು ಅಪಕ್ವನಾಗಿದ್ದನು. ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಅವನು ಡೆಕ್ಕನ್ ಅನ್ನು ತನ್ನ ಹಿಡಿತದಲ್ಲಿ ನೋಡಲಾರಂಭಿಸಿದನು.
ಛತ್ರಪತಿ ಶಿವಾಜಿ ಯಾವ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೆ ಅಡಿಪಾಯ ಹಾಕಿದರು ಎಂಬುದನ್ನು ಇತಿಹಾಸವು ನಮಗೆ ಹೇಳುವುದು ಇಲ್ಲೇ. ಹತಾಶೆಯಿಂದ ಶರಣಾಗುವ ಬದಲು, ರಾಜಾರಾಮ್ ಅವರನ್ನು ಛತ್ರಪತಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಸಂತಾಜಿ ಘೋರ್ಪಡೆ ಮತ್ತು ಧನಾಜಿ ಜಾಧವ್ ಅವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಹೋರಾಟ ಮುಂದುವರೆಯಿತು.
1700 ರಲ್ಲಿ ಛತ್ರಪತಿ ರಾಜಾರಾಮ್ ಕೂಡ ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟರು.
ಈಗ ತನ್ನ ಎರಡು ವರ್ಷದ ಮಗನನ್ನು ಛತ್ರಪತಿಯನ್ನಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾ, ಛತ್ರಪತಿ ಶಿವಾಜಿಯ ಸೇನಾಧಿಪತಿ ಹಂಬಿರಾವ್ ಮೋಹಿತೆ ಅವರ ಮಗಳಾದ ಅವರ ವಿಧವೆ ತಾರಾಬಾಯಿ ಮುಂದೆ ಬಂದರು ಮತ್ತು ಉಗ್ರ ಹೋರಾಟ ಮುಂದುವರೆಯಿತು. ಸಮಯ ಬಂದಾಗ, ತಾರಾಬಾಯಿ ಕೂಡ ಯುದ್ಧಭೂಮಿಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು.
ಸಂತಾಜಿ ಮತ್ತು ಧನಾಜಿ ಮೊಘಲ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯನ್ನು ನಿದ್ರೆ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮಾಡಿದರು.
ಮರಾಠರು ಮೊಘಲರ ಸೈನ್ಯದ ಹಿಂಭಾಗ, ಅವರ ಲಾಜಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಅವರೊಂದಿಗೆ ಬರುತ್ತಿದ್ದ ಫಿರಂಗಿಗಳ ಮದ್ದುಗುಂಡುಗಳ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಅವರನ್ನು ತೊಂದರೆಗೊಳಿಸಿದರು. ಮರಾಠರು ಯಾವಾಗ ಯಾವ ದಿಕ್ಕಿನಿಂದ ಬರುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಅವರು ಎಷ್ಟು ಹಾನಿ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ ಎಂಬ ಭಯದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲರೂ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.
ಒಮ್ಮೆ ಸಂತಾಜಿ ಮತ್ತು ಅವನ ಎರಡು ಸಾವಿರ ಸೈನಿಕರು ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಸರ್ಜಿಕಲ್ ಸ್ಟ್ರೈಕ್ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಔರಂಗಜೇಬನ ಶಿಬಿರದ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಿ ಔರಂಗಜೇಬನ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಡೇರೆಯ ಹಗ್ಗಗಳನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿ ಹಾಕಿದರು. ಡೇರೆಯೊಳಗಿದ್ದ ಎಲ್ಲಾ ಜನರು ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟರು. ಆದರೆ ಆಕಸ್ಮಿಕವಾಗಿ ಔರಂಗಜೇಬ್ ಆ ರಾತ್ರಿ ತನ್ನ ಡೇರೆಯಲ್ಲಿ ಇರಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಅವನು ಬದುಕುಳಿದನು.
27 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಮೊಘಲ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಕಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಅಲೆದಾಡುತ್ತಾ ಶಿಬಿರಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತಿದ್ದ. ಪ್ರತಿದಿನ ಮರಾಠರು ತನ್ನ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಬಹುದೆಂಬ ಭಯದಿಂದಲೇ ಅವನು ಮಲಗಬೇಕಾಯಿತು.
27 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ, ಕೆಲವು ಸಾವಿರ ಮರಾಠರು ಲಕ್ಷಾಂತರ ಮೊಘಲರೊಂದಿಗೆ ಹೋರಾಡಿ ಅವರಿಗೆ ಕಠಿಣ ಸಮಯವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು. ೨೭ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ, ಚಕ್ರವರ್ತಿ ತನ್ನ ರಾಜಧಾನಿಯಿಂದ ದೂರವಿದ್ದ. ಈ ಮಿಲಿಟರಿ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಾಗಿ ಲಕ್ಷಾಂತರ ರೂಪಾಯಿಗಳನ್ನು ಖರ್ಚು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ದಿವಾಳಿಯಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ, 1707 ರಲ್ಲಿ ಔರಂಗಜೇಬ್ ನಿಧನರಾದರು. 27 ವರ್ಷಗಳ ನಿರಂತರ ಯುದ್ಧ ಮತ್ತು ಹೋರಾಟದ ನಂತರವೂ, ಮರಾಠರು ಶರಣಾಗಲಿಲ್ಲ. ಛತ್ರಪತಿ ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದ ಗುರಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಸಾವಿರಾರು ಮರಾಠರನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲಾಯಿತು.
ಈ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಎಲ್ಲಿ ಕಲಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ?
ತಾರಾಬಾಯಿ, ಸಂತಾಜಿ ಮತ್ತು ಧನಾಜಿ ಅವರ ಶೌರ್ಯವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಎಷ್ಟು ಜನರಿಗೆ ಅವರ ಹೆಸರುಗಳು ತಿಳಿದಿವೆ?
