ಲೆಗ್ರಾಂಜ್ ಬಿಂದು ಅಥವಾ ಲೆಗ್ರಾಂಜಿಯನ್ ಬಿಂದು ಎನ್ನುವುದು ಅಂತರಿಕ್ಷದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಬೃಹತ್ ಪರಿಭ್ರಮಣ ಕಾಯಗಳ ಪ್ರಭಾವದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಸಮತೋಲನದ ಬಿಂದುಗಳಾಗಿವೆ. ಅವುಗಳನ್ನು ಲಿಬ್ರೇಶನ್ ಪಾಯಿಂಟ್ಗಳು ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. 18 ನೇ ಶತಮಾನದ ಗಣಿತಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಜೋಸೆಫ್-ಲೂಯಿಸ್ ಲೆಗ್ರಾಂಜ್ ಅವರ ಹೆಸರನ್ನು ಇವುಗಳಿಗೆ ಕೊಡಲಾಗಿದೆ.
ಇದನ್ನು ಹೀಗೆ ಅರ್ಥೈಸೋಣ,
ಲೆಗ್ರಾಂಜ್ ಬಿಂದು ಎಂದರೆ ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯ ಅಥವಾ ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಚಂದ್ರನಂತಹ ಎರಡು ದೊಡ್ಡ ಕಾಯಗಳ ಸಂಯೋಜಿತ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯ (ಕಂಬೈನ್ಡ್ ಗ್ರಾವಿಟೇಷನಲ್) ಶಕ್ತಿಗಳು ಒಂದು ಚಿಕ್ಕದಾದ ಮೂರನೇ ಕಾಯದ (ವಸ್ತುವಿನ) ಮೇಲೆ ಅತಿ ಕಡಿಮೆ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಆಗುವ ಬಿಂದು (ಸ್ಥಳ)
ಈ ಎರಡು ಬೃಹತ್ ಕಾಯಗಳ ಗುರುತ್ವದ ನಡುವಿನ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಅಲ್ಲಿ (ಲೆಗ್ರಾಂಜ್ ಬಿಂದುವಿನಲ್ಲಿ) ಸಮತೋಲನದ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ, ಆ ಬಿಂದುವಲ್ಲಿ ನಿಂತ ವಸ್ತುವು ಬೃಹತ್ ಕಾಯದ ಕಡೆ ವಾಲುವ (ಚಲಿಸುವ) ಸಾಧ್ಯತೆ ಅತೀ ಕಡಿಮೆ. ಅದನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡು ಅಲ್ಲಿ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ನೌಕೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪನೆ ಮಾಡುವುದನ್ನು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಸಾಧಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಚಿತ್ರ ಕೃಪೆ : wikipedia
ಗ್ರಹ ಅಥವಾ ನಕ್ಷತ್ರದಂತಹ ಪ್ರಮುಖ ಕಾಯಗಳ ಸುತ್ತ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಐದು ಲೆಗ್ರಾಂಜ್ ಬಿಂದುಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಮೂರು, ಎರಡು ಬೃಹತ್ ಕಾಯಗಳನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ರೇಖೆಯ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಇರುತ್ತವೆ
ಚಿತ್ರ ಕೃಪೆ : space. Com
ಉದಾಹರಣೆಗೆ : ಮೇಲಿನ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಗಮನಿಸಿ, ಇದು ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನ ನಡುವಿನ ಲೆಗ್ರಾಂಜ್ ಬಿಂದುಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದೆ. ಮೊದಲ ಬಿಂದು, L1, ಭೂಮಿಯಿಂದ ಸುಮಾರು 9.3 ಲಕ್ಷ ಮೈಲಿ (15 ಲಕ್ಷ ಕಿಲೋ ಮೀಟರ್ ನಶ್ಟು) ದೂರದಲ್ಲಿ ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನ ನಡುವೆ ಇರುತ್ತದೆ.
L1 ಸೂರ್ಯನ ಅಡೆತಡೆಯಿಲ್ಲದ ನೋಟವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಸ್ತುತ ಸೌರ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯಗೋಳದ ವೀಕ್ಷಣಾಲಯ (SOHO) ಮತ್ತು ಆಳವಾದ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಹವಾಮಾನ ವೀಕ್ಷಣಾಲಯವನ್ನು (ಡೀಪ್ ಸ್ಪೇಸ್ ಕ್ಲೈಮೇಟ್ ಒಬ್ಸರ್ವೆಟರಿ) ಇಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದಾರೆ.
L2 ಕೂಡ ಭೂಮಿಯಿಂದ ಒಂದು 9.3 ಲಕ್ಷ ಮೈಲುಗಳಷ್ಟು ದೂರದಲ್ಲಿದೆ, ಆದರೆ ಸೂರ್ಯನ ವಿರುದ್ಧ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿದೆ. ಇಲ್ಲಿಂದ ಭೂಮಿ, ಚಂದ್ರ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನ ಹಿಂದೆ, ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ನೌಕೆಯು ಆಳವಾದ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶದ ಸ್ಪಷ್ಟ ನೋಟವನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. NASAದ ವಿಲ್ಕಿನ್ಸನ್ ಮೈಕ್ರೋವೇವ್ ಅನಿಸೊಟ್ರೊಪಿ ಪ್ರೋಬ್ (WMAP) ಪ್ರಸ್ತುತ ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿದ್ದು ಬಿಗ್ ಬ್ಯಾಂಗ್ನಿಂದ ಉಳಿದಿರುವ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಕಾಸ್ಮಿಕ್ ವಿಕಿರಣವನ್ನು (ಬ್ಯಾಕ್ ಗ್ರೌಂಡ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ವಿಕಿರಣ) ಅಳೆಯುತ್ತದೆ.
ಮೂರನೇ ಲಗ್ರೇಂಜ್ ಪಾಯಿಂಟ್, L3, ಸೂರ್ಯನ ಹಿಂದೆ, ಭೂಮಿಯ ಕಕ್ಷೆಯ ಎದುರು ಇರುತ್ತದೆ. ಸದ್ಯಕ್ಕೆ, ವಿಜ್ಞಾನವು ಈ ತಾಣದ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡಿಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ಅದು ಎಲ್ಲಾ ಸಮಯದಲ್ಲೂ ಸೂರ್ಯನ ಹಿಂದೆ ಅಡಗಿರುತ್ತದೆ.
ಆದರೂ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಊಹಾ ಕಾದಂಬರಿಗಳ (ಸೈನ್ಸ್ ಫಿಕ್ಷನ್) ಪ್ರಕಾರ ನಾಸಾವು L3 ಪಾಯಿಂಟ್ಗೆ ಯಾವುದೇ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿಲ್ಲದಿಲ್ಲ. ("L3 ಪಾಯಿಂಟ್ನಲ್ಲಿ ಗುಪ್ತವಾದ 'ಪ್ಲಾನೆಟ್-X' ಕಲ್ಪನೆಯು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಕಾದಂಬರಿ ಬರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಜನಪ್ರಿಯ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ. )
L1, L2 ಮತ್ತು L3 ಎಲ್ಲವೂ ಅನಿಶ್ಚಿತ ಸಮತೋಲನದೊಂದಿಗೆ ಅಸ್ಥಿರ ಬಿಂದುಗಳಾಗಿವೆ. ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ನೀಲ್ ಡಿಗ್ರಾಸ್ ಟೈಸನ್ ಪ್ರಕಾರ, L3 ನಲ್ಲಿರುವ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ನೌಕೆಯು ಭೂಮಿಯ ಕಡೆಗೆ ಅಥವಾ ದೂರಕ್ಕೆ ಚಲಿಸಿದರೆ, ಅದು "ಕಡಿದಾದ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲಿರುವ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಬಂಡಿಯಂತೆ" ಸೂರ್ಯ ಅಥವಾ ಭೂಮಿಯ ಕಡೆಗೆ ಬೀಳುತ್ತದೆ ಹಾಗಾಗಿ ಇಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿತಗೊಂಡ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ನೌಕೆಗಳು ಕಕ್ಷೆಗಳಿಂದ ಜಾರದೇ ಇರಲು ಆಗಾಗ್ಗೆ ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಬೇಕು.
L4 ಮತ್ತು L5 ಪಾಯಿಂಟ್ಗಳು ಯುರೋಪಿಯನ್ ಸ್ಪೇಸ್ ಏಜೆನ್ಸಿಯ ಪ್ರಕಾರ, "ದೊಡ್ಡ ಬಟ್ಟಲಿನಲ್ಲಿ ಚೆಂಡಿನಂತೆ" ಸ್ಥಿರವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಬಿಂದುಗಳು ಭೂಮಿಯ ಕಕ್ಷೆಯ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಭೂಮಿಯಿಂದ 60 ಡಿಗ್ರಿಗಳಷ್ಟು ಮುಂದೆ ಮತ್ತು ಹಿಂದೆ ಇರುತ್ತವೆ, ದೊಡ್ಡ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಗಳನ್ನು (ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ) ತಮ್ಮ ಶೃಂಗಗಳಾಗಿ ಹೊಂದಿರುವ ಎರಡು ಸಮಬಾಹು ತ್ರಿಕೋನಗಳ ತುದಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ.
L4 ಮತ್ತು L5 ಪಾಯಿಂಟ್ಗಳು ಅವುಗಳ ಸ್ಥಿರತೆಯ ಕಾರಣದಿಂದ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ವಸಾಹತುಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆಗೆ ಅನುಕೂಲಕರವಾಗಿದೆ ಎಂಬುದು ಸೈನ್ಸ್ ಫಿಕ್ಷನ್ ಕಾದಂಬರಿಗಳ ಅಭಿಪ್ರಾಯ.